Bisfenol A (BPA(Bisphenol A)) is een chemische stof die in veel producten voorkomt. BPA wordt gebruikt in plastics die worden toegepast in bijvoorbeeld bouwmaterialen, elektronica, plastic flessen, (voedsel)verpakkingsmateriaal, implantaten, infuusapparatuur en speelgoed. Het komt ook voor in huisstof.
Daarnaast wordt BPA onder meer gebruikt als basis voor epoxy-verven en -lijmen, in bepaalde tandheelkundige materialen, in inkt en in thermisch papier waaronder kassabonnen.
Rapport Europese Voedselautoriteit (EFSA)
In hun rapport van 19 april 2023 adviseert de Europese Voedselautoriteit (EFSA) om de grenswaarde voor deze stof twintigduizend keer lager in te stellen dan voorheen. De hoeveel Bisfenol A, die men in Europa via huid en mond binnenkrijgt, is daarmee twee tot drie keer te hoog.
Op 17 februari 2016 schreef het RIVM al:
“Recent zijn er aanwijzingen gevonden dat BPA al bij lage blootstelling mogelijk een schadelijk effect kan hebben op het immuunsysteem van ongeboren en jonge kinderen. Daardoor hebben kinderen mogelijk meer kans om voedselintoleranties te ontwikkelen en kunnen ze gevoeliger worden voor infectieziekten.” In 2016 riep het RIVM al op om de norm aan te scherpen.
Toxicologen waarschuwen dan ook al langer voor de schadelijke effecten van bisfenolen. Emeritus hoogleraar toxicologie aan de Universiteit Utrecht Martin van den Berg zegt (in de NRC 19 april 2023): „Dit advies had al jaren eerder moeten komen. Al vanaf 2010 is er vanuit alle hoeken van de wetenschap kritiek geweest op het gebruik van bisfenol A. De gezondheidseffecten zijn te groot, dat hadden ze in 2015 ook kunnen weten.”
Het RIVM zet wel wat vraagtekens bij de grenswaarden in het ESFA-rapport, dat is gebaseerd op 800 studies die sinds 2013 zijn verschenen. „Om een grenswaarde af te leiden, willen wij graag studies zien die schadelijke effecten op het functioneren van het immuunsysteem aantonen”, aldus Ellen Hessel van het RIVM, betrokken bij onderzoek naar bisfenolen. Ze geeft wel aan: “Het is goed dat de norm omlaag gaat.”
Normen
In 2015 werd de maximaal toelaatbare inname op 4 microgram per kilo lichaamsgewicht per dag gesteld. De EFSA zegt nu dat BPA al bij veel lagere concentraties schadelijk kan zijn. Niet 4 microgram, maar 0,2 nanogram per kilo lichaamsgewicht per dag is te veel: dan zijn al effecten te zien op het immuunsysteem.
Aanverwante giftige stoffen
Door het rumoer over bisfenol A, stopten diverse fabrikanten wel met BPA en drukten zelfs ‘BPA-vrij’ op de verpakking. Maar sinds die tijd verschenen steeds meer nauw verwante chemicaliën op de markt. Naast bisfenol A krijgen mensen nu ook bisfenol F en S binnen. Terwijl bisfenol F en S minstens net zo zorgelijk zijn als bisfenol A, aldus Martin van den Berg: “Naar alle waarschijnlijkheid moet je de blootstelling bij elkaar optellen. Bisfenol A is eigenlijk maar één onderdeel, het hele mengsel heeft samen een sterker effect.”
Een beetje wrang is, dat mensen in de zorg aan BPA kunnen worden blootgesteld omdat BPA wordt toegepast in medische hulpmiddelen, zoals infuusapparatuur, implantaten, katheters en tandheelkundige materialen. Dat betekent dat te vroeg geboren baby’s en jonge kinderen die langdurig medische behandeling ondergaan, die in 2015 al reden tot zorg gaven vanwege schadelijke effecten op het immuunsysteem, nu helemaal tot de risicogroep behoren. Thermisch papier, waar onder andere kassabonnen van worden gemaakt, bevatten ook bisfenol A, waardoor kassières die via huidcontact veelvuldig met deze stof in aanraking komen eveneens in de risicogroep vallen.
Links
Het zit in verpakkingen en cosmetica: Europeaan krijgt gevaarlijk veel bisfenol A binnen – NRC
Bisphenol A : Part 2. Recommendations for risk management | RIVM
Het Zweedse chemicaliënagentschap KEMI identificeerde in 2017 meer dan tweehonderd aan BPA verwante stoffen op de markt: Rapport 5/17: Bisfenoler – en kartläggning och analys – Kemikalieinspektionen
Factcheck: Windturbines verliezen geen 62 kg per turbine aan microplastic per jaar We nemen deze link hier op omdat op deze pagina feitelijke informatie wordt gegeven over het verhaal dat windmolens ook veel bisfenol verliezen door erosie van de wieken.