Waarom schrijven we als kleinschalig buurinitiatief over klimaatonderzoek? Om een aantal redenen. Allereerst krijgen wij in de komende jaren veel te maken met de resultaten van dit onderzoek: het klimaatakkoord en de Regionale Energie Strategie. Daarnaast zijn er mensen die denken dat het allemaal wel meevalt met die klimaatverandering. Aan de uiterste kant van dit spectrum hebben we ook te maken met klimaatontkenners, die te pas en te onpas van alles uit de kast halen om het klimaatonderzoek in diskrediet te brengen. Terwijl er onder wetenschappers een enorme consensus is over de klimaatverandering (meer dan 99%) en het klimaatonderzoek zelf een uitermate zorgvuldig proces is.
Wereldwijd klimaatonderzoek
Het onderzoek naar het klimaat en klimaatverandering vindt wereldwijd plaats. Het belangrijkste instituut is het IPCC, het Intergovernmental Panel on Climate Change. Het IPCC is in 1988 opgericht door de Verenigde Naties, te weten door het United Nations Environment Programme (UNEP) en de World Meteorological Organization (WMO). Doel van het IPCC is alle beschikbare kennis op het gebied van klimaat, klimaatverandering en de gevolgen daarvan in kaart te brengen.
Rapporten
Om de 5 jaar verschijnen de IPCC-rapporten. Het IPCC doet hiervoor zelf geen onderzoek maar schrijft de rapporten op basis van al bestaande en meest recente wetenschappelijke onderzoeken. Het IPCC is er dus om als onafhankelijke organisatie alle klimaatwetenschappelijke publicaties te beoordelen en er conclusies aan te verbinden. De bevindingen in de rapporten van het IPCC zijn een weergave van alle beschikbare kennis over het klimaat, een soort ultieme samenvatting. Deze informatie afdoen als ‘de mening van het IPCC’ is dus grote onzin. Er zijn duizenden wetenschappers van over de hele wereld en van alle relevante disciplines bij het uitgebreide proces van rapporten schrijven betrokken. Dat is een lang proces met meerdere review-rondes, waarin externe experts en de nationale overheden de rapporten uitgebreid checken en van commentaar voorzien. Bij een IPCC rapport schrijven de wetenschappers ook de zogenaamde Summary for Policymakers (SPM). Deze SPM wordt dient door alle overheden goedgekeurd te worden, de inhoud ervan mag niet in tegenspraak zijn met het onderliggende rapport. De wetenschappers hebben hier een vetorecht. De lidstaten zijn zelf verantwoordelijk om iets met de IPCC-informatie te doen.
Nederland in het IPCC
Niet alleen is Nederland vertegenwoordigd in het IPCC. Ook veel Nederlandse onderzoekers werken mee aan deze rapporten. De delegaties vormen geen vaste groep maar bestaan steeds uit nieuwe mensen. Elk land vaardigt jaarlijks nieuwe mensen uit. Daarnaast werken bij elk rapport speciaal gevormde teams van wetenschappers mee om te schrijven over hun vakgebied. Departementen en kennisinstituten uit de verschillende landen bepalen de koers: welke rapporten er gemaakt worden, de inhoudsopgave van die rapporten, de gewenste timing en ze stellen uiteindelijk de SPM voor de beleidsmakers vast.
Heleen de Coninck
Klimaatonderzoeker Heleen de Coninck (universitair hoofddocent innovatiestudies en duurzaamheid aan de Radboud Universiteit én hoogleraar socio-technische innovatie en klimaatverandering aan de Technische Universiteit Eindhoven) was een van de vijftien hoofdauteurs van het veelbesproken rapport uit 2018 van het IPCC. Dit rapport concludeerde dat er onmiddellijk drastische maatregelen genomen moeten worden én dat de wereld binnen dertig jaar op netto nul CO2-emissies moet zitten om nog een kans te houden om onder de anderhalve graad temperatuurstijging te blijven. Ze woont op een boot in Nijmegen.
We plaatsen haar even in onze spotlights. Ze pleit voor een eerlijke transitie, waarbij burgers écht moeten kunnen meepraten, en zit in de Raad van Advies van FairClimateFund. Er zijn veel interviews met haar verschenen. Leuk en interessant om te lezen, omdat deze ook een kijkje in de keuken geven.
‘Een eerlijke transitie, dat moet het uitgangspunt zijn’ – Groene Amsterdammer 19 mei 2021
Klimaatonderzoeker Heleen de Coninck over de klimaatcrisis – Banningvereniging 30 maart 2020
‘Het is nog niet te laat voor het klimaat’ – NRC 31 december 2020
Vertrouw niet op een thermostaatknop voor de aarde – NRC 2 juli 2020
Van alleen een CO2-heffing wordt industrie niet duurzamer – NRC 24 juni 2019
Waarom er hoop is voor het klimaat – Radboud Recharge 17 oktober 2018
‘Ik blijf geloven dat de wereld te redden is’ – NRC 5 oktober 2018
Heleen de Coninck schrijft mee aan nieuw VN-klimaatrapport – Vox 3 oktober 2018
Klimaatdiscussie
In het gesprek over de klimaatverandering kunnen de emoties hoog oplopen. We noemden al dat sommigen het allemaal wat overdreven vinden, hoe we moeten inzetten op het terugdringen van het broeikaseffect. Mensen die de urgentie er niet van inzien. Zelfs onder een steen leven is niet meer mogelijk, als we de klimaatverandering niet serieus nemen. Waarom we zo gecharmeerd zijn van Heleen de Coninck is, dat zij benoemt dat de energietransitie eerlijk moet gebeuren. Zowel tussen landen (de rijke westerse wereld versus de vele ontwikkelingslanden) als voor burgers versus het bedrijfsleven.
Links
Shell weet al decennia van klimaatverandering: gaat de rechter de oliereus dwingen te verduurzamen? Volkskrant 27 november 2020
Zo dien je klimaatsceptici van repliek: zeven klimaatmythes ontkracht – Trouw 10 maart 2019
Wie twijfel zaait over het klimaat, maakt misbruik van een fundament van de wetenschap – Trouw 19 januari 2019
Het klimaat in uw straat – Wageningen University & Research Door klimaatverandering kampt Nederland vaker met langdurige droogte, hittegolven en hevige regenval. Wageningse onderzoekers hebben met andere kennisinstellingen de Klimaateffectatlas gemaakt, die de gevolgen in 2050 voor uw straat of regio in kaart brengt. Zo toont de atlas onder meer waar de kans op wateroverlast toeneemt, dat het risico op natuurbranden verdubbelt en de gevoelstemperatuur drie graden stijgt. Uitleg over gebruik van de Klimaateffectatlas.
