Als je energiebesparende maatregelen neemt en je huis beter gaat isoleren, is het interessant om te weten hoeveel je nu bespaart. Om het effect te meten op je energieverbruik kun je niet alleen kijken naar je gasverbruik. Je houdt dan immers geen rekening met de buitentemperatuur. Weersinvloeden geven een vertekend beeld. In een strenge winter gebruik je meer gas, maar dat heeft verder niets te maken met de mate waarin je huis geïsoleerd is.
Rekenkundige eenheid
Om je verbruik te corrigeren naar de steeds wisselende buitentemperatuur heeft men de rekenmethode rondom graaddagen bedacht. Door te rekenen met graaddagen bij het vergelijken van je gasverbruik kun je de invloed van de wisselende buitentemperatuur minimaliseren. Een graaddag is eigenlijk een rekenkundige eenheid. Een graaddag is een maat voor de hoeveelheid energie die nodig is om je huis te verwarmen. Hoe hoger het aantal graaddagen in een bepaalde periode, des te meer energie is er nodig om je huis te verwarmen.
Definitie van een graaddag
In een etmaal waarin de buitentemperatuur hoger is dan de gemiddelde binnentemperatuur stook je niet en gebruik je geen gas. Zodra het buiten kouder is dan de referentietemperatuur van 18 graden Celsius ga je gas verbruiken om je huis te verwarmen. Dit verbruik wordt vervolgens berekend via graaddagen: de etmaalgemiddelde buitentemperatuur van een koudere dag wordt afgetrokken van de etmaalgemiddelde binnentemperatuur van 18 graden. Als het op een dag buiten gemiddeld 10 graden was, reken je als volgt: 18 – 10 = 8 graaddagen. Was de gemiddelde buitentemperatuur over 24 uur hoger dan 18 graden, dan kom je altijd uit op 0 graaddagen.
Definitie KNMI
Het KNMI hanteert een wat technische definitie van een graaddag:
Graaddagen zijn een maat voor de vraag naar aardgas. De vraag op een willekeurige dag wordt berekend met behulp van de effectieve temperatuur (Teff: de temperatuur gecorrigeerd voor de windsnelheid, uitgedrukt in meters per seconde, beide daggemiddeld in De Bilt, volgens de formule: Teff = temperatuur minus (windsnelheid/1,5). Het aantal graaddagen per dag is 14 minus Teff op die dag. Als de Teff hoger is dan 14 dan wordt er niet gestookt en is het aantal graaddagen nul. Hoe verder de effectieve temperatuur onder de 14 graden zakt, hoe sterker die dag meetelt.
Bron: Het weer in Nederland in 2022 – gemiddelden en trends | KNMI specials (rijksoverheid.nl)
Gewogen graaddagen
Naast de temperatuur zijn er nog meer weersinvloeden die een rol spelen, bijvoorbeeld de warmte van zonnestralen op je huis. Om de invloed van dergelijke invloeden op de berekening te minimaliseren, worden de graaddagen vermenigvuldigd met een seizoensafhankelijke weegfactor. Dit noemen we gewogen graaddagen. De weegfactor is als volgt gedurende het jaar:
- april t/m september: 0,8
- maart en oktober: 1,0
- november t/m februari: 1,1
Mindergas
Op mindergas.nl kun je de meterstanden van je gasmeter invoeren (kan ook automatisch als je een slimme meter hebt). Bij het berekenen van je verbruik wordt gebruik gemaakt van graaddagen: op deze pagina legt men uit hoe deze berekening plaatsvindt. Niet alleen krijg je een overzicht over je verbruik, ook kun je gebruik maken van een handige periodevergelijker, waarin je het verbruik over verschillende periodes kunt vergelijken.
Door na het nemen van energiebesparende maatregelen de nieuwe periode te vergelijken met de oude periode toen er nog geen isolatie was aangebracht krijg je inzicht in wat je aan gas bespaard hebt.
Graaddagen calculator
Mindergas biedt ook een graaddagen calculator. Omdat voor de berekening de gemiddelde buitentemperatuur per etmaal nodig is, maakt Mindergas gebruik van de 33 weerstations van het KNMI die deze buitentemperatuur berekenen.
Warmtepomp
Als je een warmtepomp hebt, maak je in principe ook gebruik van het gewogen graaddagen rekenmodel. Alleen ligt de situatie bij een warmtepomp wat ingewikkelder. De energie die de pomp levert om je huis te verwarmen wordt onttrokken aan de lucht/het grondwater (afhankelijk van type pomp). De warmtepomp verbruikt hiervoor elektriciteit. De verhouding tussen de geleverde warmte-energie en de verbruikte elektrische energie noemt men de Coefficient of Performance (COP). Bijvoorbeeld: de pomp levert 6 kWh aan warmte, hiervan is 4 kWh onttrokken aan de lucht en hiervoor is 2 kWh aan elektriciteit verbruikt. De COP is in dit geval 6 kWh / 2 kWh = 3. Hoe hoger de waarde van de COP, hoe hoger het energetisch rendement.
De COP is niet constant. Deze is met name afhankelijk van de temperatuur van de bron (lucht/water) en de temperatuur van het geleverde water.
De warmteopbrengst is niet altijd afleesbaar op de warmtepomp. Je kunt het stroomverbruik van de warmtepomp loggen, hetgeen inzicht geeft in je stroomverbruik voor verwarming.